Panteon Plemion Lechickich

Dział
Wierzenia Polan:

Nasze Forum:

www.Weneda.net

BogowiePolscy
na Facebooku:

Już ponad 6530
osób pulubiło
nasz profil,
zapraszamy!

Nasz profil
na Twitterze:

"Do tych czasów

w Polsce święto tej
[Dziewanny]
święcą, czyniąc
sobótki, paląc ognie
tamże śpiewając
pieśni [miłosne]".

-- Marcin z Urzędowa (1500-1573)

Materiały
pomocnicze

Galeria
Bogów Polskich:

Współpraca:

Najstarsze znane
źródło o bogach
polskich (1405 r.)
powołujące się na
wcześniejsze kroniki
oraz żywe obrzędy
zielonoświątkowe:
Postylla Łukasza z
Wielkiego Koźmina.

Bogowie dawnych Polaków

"Jam jest wasz bóg,
jam ten, który okrywa pola murawą, a lasy liściem;
w mojej władzy urodzaje niw i drzew,
płodność stad i wszystko co służy na pożytek człowieka:
wszystko to daję ludziom czczącym mię
i odbieram wypierającym się mnie."
-- słowa zachodniolechickiego boga Jarowita,
( Ebbo, III, 8 / około roku 1128-1163)

Jest rok 1405, za kilka lat rycerstwo polskie ma rozgromić Krzyżaków w bitwie pod Grunwaldem. Tymczasem… Kaznodzieje nadal strofują Polaków za jawne czczenie bogów polskich o imionach Łado, Jasz, Lela, Nyja i Kuj. A będą to robić jeszcze kilkadziesiąt lat! Do tego nie kto inny jak wspomniani polscy rycerze nadal przysięgają na Słońce, które uważają za święte i darzą powszechnym szacunkiem. Następnie w wieku XVI Marcin z Urzędowa wspomina o wciąż obchodzonym święcie bogini Dziewanny (w czas Nocy Sobótkowej), a imię Matki Boskiej wymawia się w tym czasie nadal jako Marza.

Mija więc ponad 500 lat (jeśli nie więcej!) od momentu kiedy po raz pierwszy mówi się o Polsce i Polakach, a stara wiara jest wciąż żywa. Nie powinno to dziwić. Sieć kościelna umożliwiająca skuteczną walkę z wierzeniami Polan powstała dopiero z końcem Średniowiecza, a decydujące znaczenie ma tu jeszcze późniejszy okres Kontrreformacji. Mimo to, pamięć o dawnych bogach Polaków, rozbita na tysiące pozornie nie powiązanych ze sobą elementów przetrwała do dziś. Żywa w polskich świętach, symbolach, obrzędach katolickich, porzekadłach lub nawet bezpośrednio, trwa nadal…

"wszystkie prapolskie idolorum nomina [imiona
bogów] mają bardzo archaiczne
źródłosłowy, z reguły praindoeuropejskie,
uprawniają więc do ostrożnych porównań"
-- prof. Leszek Kolankiewicz

Ważnym pojęciem jakie towarzyszy poniższemu opracowaniu i rozumieniu części jego elementów jest inkulturacja - technika stosowana w trakcie misji chrystianizacyjnych. W teologii chrześcijańskiej inkulturacja oznacza proces zakorzenienia Ewangelii w różnych kulturach i wierzeniach, m.in. z wykorzystaniem narzędzi językowych tych wierzeń i kultur. Według Relacji Końcowej Nadzwyczajnego Synodu Biskupów w 1985 r. - inkulturacja to "wewnętrzne przekształcenie autentycznych wartości kulturowych przez ich integrację w chrześcijaństwie i zakorzenienie chrześcijaństwa w innych kulturach." Badanie specyfiki poszczególnych i lokalnych kultów chrześcijańskich daje więc przypuszczalny obraz kultów wcześniejszych. Oczywiście inkulturacja to mechanizm wykorzystywany od wieków, dla przykładu przytoczmy tu list papieża Grzegorza I do opata Mellitusa (później biskupa Canterbury) z początku VII wieku:

"[Natomiast] należy święcić wodę i skrapiać nią owe [pogańskie] świątynie, budować
ołtarze, umieszczać [w nich] relikwie, ponieważ, jeśli owe świątynie są dobrze zbudowane,
koniecznym jest, aby były przemienione z miejsc kultu bożków na przybytki prawdziwego
Boga. Aby lud ów, widząc świątynie swoje nie zburzone, usunął błąd z serca i Boga
[...] poznając i wielbiąc z większym zaufaniem przychodził w miejsca, do których nawykł."

Oto infografika (PDF) wprowadzająca w świat bogów polskich. Opracowanie ma charakter popularyzatorski i powinno być traktowane przede wszystkim jako źródło inspiracji ikonograficznych oraz propozycję kierunku dalszych badań. W polu grafiki (PDF) zostały osadzone interaktywne notatki rozszerzające informacje o bardziej wyczerpujące opisy, jak również zasygnalizowane źródła historyczne i powiązania. W przypadku poszukiwań ściśle naukowych prosimy zwrócić szczególną uwagę na osobny wykaz Bogowie Polan w Nauce. Zapraszamy!

^{Adobe Reader to zalecany czytnik PDF dla tego pliku, w szczególności jeśli inny zainstalowany czytnik nie wyświetla w całości interkatywnych notatek. Po wyświetleniu grafiki należy ustawić jej wielkość procentową na możliwie najlepszą względem danego monitora.}

Wersję JPG (bez notatek) można zobaczyć tutaj.

Informacje z notatek osadzonych na infografice w wersji PDF:

- Jasz (Jessa, Piorun)

- Łado (Swarożyc, Dadźbóg)

- Kuj (Kowal, Swaróg, Krak)

- Lel i Polel

- Lela (Dziedzilela, Jutrzenka)

- Trzy Zorze (Zarzyce)

- Dziewanna

- Boginki

- Marzanna

- Nyja (Żmij, Marzaniok)

- Jan Sobótkowy (Jón)

- Leleń

To oczywiście nie wszystkie istoty z kręgu wierzeń polskich i słowiańskich. Przywołać tu można jeszcze tak ważne postacie jak: diabły polskie z Borutą i Rokitą na czele, Pana Twardowskiego, Olbrzymy-Stolemy, Ubożęta, Krasnoludki, Dziwożony, złośliwe Licho, Latawce, Planetników i wiele innych. Zachęcamy wszystkich do własnych badań w zakresie wierzeń rodzimych. Powyższe zestawienie opiera się na następującej bibliografii:

- Dziady. Teatr święta zmarłych, Leszek Kolankiewicz, Słowo / Obraz Terytoria, Gdańsk 1999.
- Królowie z gwiazd. Mitologia plemion prapolskich, Grzegorz Niedzielski, Wydawnictwo Armoryka 2011.
- Tria ydola Polonorum na Zielone świątki (w: Sacrum pogańskie [...]), Krzysztof Bracha, Warszawa 2010.
- Wierzenia Polan w: http://www.bogowiepolscy.net/wierzenia-polan.html
- Wielka Księga Demonów Polskich, B. i A. Podgórscy, Katowice 2005.
- Tropem świętokrzyskiego jelenia w: http://www.taraka.pl/tropem_jelenia.html
- Jerzy Bartmiński, Słownik stereotypów i symboli ludowych, Lublin 1996.

Opracowanie:
Kazimierz Perkowski w konsultacji z Grzegorzem Niedzielskim i Mariuszem Malinowskim.

(2011-2012)

tani cms