Bóg Jasz (Jesza)
Teksty i źródła
Jasz - niebiański bóg Polan - Najbardziej tajemniczy z Bogów dawnych Polaków: niebiański Jassa, a właściwie
Jasz lub
Jasza. Czy setki lat nowej wiary zdołały zatrzeć pamięć o nim? Na ile skutecznie? Po blisko połrocznych pracach i wielu, często gorących dyskusjach, prezentujemy pierwsze plony naszych poszukiwań.
Materiały zebrali i opracowali: Grzegorz Niedzielski, Kazimierz Perkowski i Wojciech Jóźwiak.


Jaś odnaleziony (część pierwsza) -
Jaś,
Jasiek,
Jasień,
Jach,
Jasz to znane wszystkim imię. Dziś jednak mało kto już pamięta, że Jaś to również niezwykle istotna, a nawet pierwszoplanowa postać w polskich wierzeniach ludowych. Z kolei
Jasza/
Jasz lub
Jaśa,
Jasa,
Jesza to bóg, w tym gromowładca wzmiankowany w szeregu źródeł jako rodzimy dla wierzeń staropolskich. W znanych nam obecnie źródłach odnotowany po raz pierwszy w
Postylli Koźmińczyka z roku 1405. Czy zatem ludowego herosa Jasia i staropolskiego boga Jasza może coś łączyć? Czy
w jakimś zakresie mamy tu do czynienia z jedną i tą samą postacią? Zapraszamy do lektury kolejnych części opracowania autorstwa Kazimierza Perkowskiego.


Jaś odnaleziony (część druga) - W tej części cyklu wskazane zostają - w oparciu o konkretne zapisy etnograficzne - cechy
uraniczne przypisywane ludowej postaci Jasia, w tym tak spektakularne jak gromowe, deszczowe i księżycowe. Obraz ten uzupełnia powszechne postrzeganie Jasia jako wędrującego herosa, a nawet unoszącego się w przestworzach wojownika. Wszystko to w oparciu o niegdyś powszechnie, a obecnie niemal zapomniane polskie pieśni i wierzenia ludowe.
Jaś odnaleziony (część trzecia) - Ludowy Jaś wśród bogów, czartów i czarownic, a do tego na Łysej Górze? Trzecia część cyklu to przede wszystkim przykłady wierzeń lokujących polskiego Jasia - co dziś może wydawać się zaskakujące - w towarzystwie bóstw i istot nadprzyrodzonych.
Jaś odnaleziony (część czwarta) - Zapraszamy do lektury czwartej części cyklu "
Jaś odnaleziony", w którym - pośród szeregu kolejnych skojarzeń słowiańskich i europejskich - na plan pierwszy wysuwają się tym razem rosyjski Jasza/Jaszer oraz celtycki Esus. W niniejszym odcinku mowa będzie o pierwszym z wymienionych. Warto zauważyć, że w Polsce jest to postać właściwie nieznana. Tymczasem zważywszy na liczne analogie do polskiego Jasia czy gromowładnego Jowisza-Jeszy (z przekazu Jana Długosza), wątek Jaszera wydaje się być szczególnie ciekawy.
Postylla Łukasza - najstarsze źródło historyczne (1405-1410) wymieniające z imienia bóstwa dawnych Polaków, w tym Jasza (łac. Yassa). Źródło odkryte dopiero w roku 1979, a do roku 1999 właściwie ignorowane przez badaczy, kiedy to należne mu miejsce przywraca prof.Leszek Kolankiewicz. Do tekstu dodano komentarze oraz tabele systematyzujące najstarsze źródła polskie.

Relacja Jana Długosza - najsłynniejszy i najobszerniejszy przekaz odnoszący się do wierzeń dawnych Polaków, zwany czasami "Olimpem" lub "Panteonem" Długosza. Wymienia i opisuje najważniejsze zdaniem kronikarza bóstwa Polan i Lechitów. W opisie kronikarz przyjmuje wykładnię rzymską (
interpretatio romana) czyli porównanie do bóstw rzymskich. Do tekstu źródłowego dodano komentarze oraz tabele systematyzujące najstarsze źródła polskie.